Ongewenst seksueel gedrag is altijd grensoverschrijdend. Iemand kan op verschillende manieren over je grenzen gaan. Door lichamelijke kracht te gebruiken, maar ook door te dreigen met geweld of gebruik te maken van dronkenschap. Ook een aanraking, zoen of seksueel getinte opmerking kan grensoverschrijdend zijn. Net als chantage of manipulatie om iets seksueels van jou gedaan te krijgen of het online zetten van een sexy foto van jou. De verantwoordelijkheid voor seksueel grensoverschrijdend gedag ligt altijd bij de pleger.
Seks is gewenst en gelijkwaardig als:
- je het allebei wil en er zelf voor kiest;
- je geen van beiden gedwongen wordt of problemen krijgt als je nee zegt;
- je gelijkwaardig bent en allebei evenveel te zeggen hebt over wat er gebeurt;
- het je geen verdriet doet of je minderwaardig doet voelen.
Wordt aan een van deze voorwaarden niet voldaan? Dan spreken we van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Waar ligt jouw grens?
Soms is het meteen duidelijk dat je grenzen overschreden worden, bijvoorbeeld als iemand geweld tegen je gebruikt. Maar soms is het minder duidelijk. Waar ligt jouw grens als iemand dichtbij je komt staan? Wanneer ervaar je een seksuele opmerking als een grapje, en wanneer als intimiderend? Waarom vind je een kus of knuffel van de een wel prettig, en van de ander niet? Bedenk je dat het altijd om je eigen beleving gaat: als jij het gedrag ongewenst vindt, dan is het grensoverschrijdend gedrag.
Per ongeluk of expres
Als iemand over jouw grenzen gaat, gebeurt dat niet altijd expres. Misschien dacht de ander dat jij het ook prettig zou vinden. Of merkt de ander niet dat jij er geen zin in hebt. Het is daarom belangrijk om je eigen wensen en grenzen te kennen en hierover te communiceren. Nog belangrijker is het de wensen en grenzen van anderen te herkennen en toestemming te vragen als je niet zeker weet of de ander het wel prettig vindt.
Groter risico
Vrouwen, jongeren, mensen met een beperking en lhbti+ personen lopen een groter risico om seksueel grensoverschrijdend gedrag mee te maken. Dat heeft te maken met de ongelijke maatschappelijke positie van mannen en vrouwen, en traditionele opvattingen over hoe mannen en vrouwen zich dienen te gedragen als het over seks en relaties gaat. Ook als je afhankelijk bent van iemand komt seksuele grensoverschrijding vaker voor. Zoals iemand die zorg nodig heeft afhankelijk is van een zorgverlener.
Dat betekent niet dat andere mensen geen risico lopen. Het kan iedereen overkomen. Ook jongens en mannen worden te nog te vaak slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Jongens en mannen lopen groter risico om pleger te worden. Ook dit heeft te maken met de ongelijke maatschappelijke positie van mannen en vrouwen en traditionele opvattingen over seks en gender.
Bekende of onbekende
De persoon die je grenzen overschrijdt kan iemand zijn die je niet of nauwelijks kent, maar ook een bekende, zoals een familielid, vriend(in) of docent(e). Het kan ook binnen een liefdesrelatie voorkomen. Als je partner niet accepteert dat je geen zin hebt om te vrijen bijvoorbeeld, of je dwingt om dingen te doen die je niet wilt.
Verantwoordelijkheid ligt altijd bij de pleger
Soms krijgt het slachtoffer zelf de schuld van hun omgeving. Maar het maakt niet uit wat je draagt, hoeveel je drinkt of waar je bent: als je slachtoffer wordt van seksuele grensoverschrijding is dit nooit je eigen schuld. De verantwoordelijkheid ligt altijd bij de pleger, dus bij degene die over jouw grenzen heen gaat.