Endometriose is een chronische ziekte waarbij slijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Geschat wordt dat 10 tot 15% van de vrouwen* lijdt aan deze aandoening. Endometriose kan ernstige klachten geven, hoewel niet iedereen met de ziekte klachten ervaart. Endometriose kan al actief worden tijdens de puberteit als tieners gaan menstrueren.
Wat is endometriose?
Aan de binnenkant van de baarmoeder zit slijmvlies wat elke maand dikker wordt. Bij endometriose groeit dit slijmvlies ook buiten de baarmoeder. Het zit dan bijvoorbeeld op de eierstokken, baarmoeder, buikvlies, blaas of darmen. Dit slijmvlies buiten de baarmoeder, doet hetzelfde als het slijmvlies binnen de baarmoeder: het wordt elke maand dikker en bij een uitblijvende zwangerschap kan het gaan bloeden. Alleen kan het bloed dan niet naar buiten. Daardoor kunnen ontstekingen optreden wat veel pijn kan veroorzaken.
Hoe herken je endometriose?
Bij endometriose kun je verschillende klachten hebben. De soort klachten en de hevigheid van de klachten verschillen per persoon. Sommige vrouwen hebben zo veel pijn dat ze niet goed kunnen functioneren of worden belemmerd in hun activiteiten. Anderen hebben weinig of geen klachten. Ook kunnen de klachten de ene keer erger zijn dan de andere keer.
Mogelijke klachten zijn: heftige pijn in de onderbuik, rug en/of benen, pijn tijdens seks, darmkrampen of pijn bij plassen en poepen, vermoeidheid. Tieners hebben vaak met name heftige buikpijn, last van misselijkheid en ernstige hoofdpijn.
Helaas duurt het vaak lang voordat de diagnose endometriose gesteld wordt. Hierdoor blijft de oorzaak van de heftige klachten lang onbekend. Als de diagnose eenmaal gesteld is, ervaren veel mensen onzekerheid over het beloop van de ziekte en de invloed op vruchtbaarheid. Maar ook eventueel over de invloed op de relatie met een partner.
Ik heb klachten die passen bij endometriose, wat kan ik doen?
Als je klachten hebt die lijken op endometriose is het belangrijk om hulp te zoeken. Veel vrouwen hebben geleerd dat pijn tijdens de menstruatie ‘er nu eenmaal bij hoort’. Dat is niet terecht. Zeker niet wanneer die klachten je belemmeren in je dagelijks leven. Blijf er dus niet mee rondlopen!
Bespreek je klachten met de huisarts. De huisarts kan onderzoek doen en eventueel doorverwijzen naar een gynaecoloog. Ga goed voorbereid naar de huisarts. Houd bijvoorbeeld een pijndagboek bij, met daarin wanneer je ongesteld bent, wanneer je pijn hebt en waar deze pijn zit. Houd ook bij wanneer je andere klachten zoals hoofdpijn, misselijkheid of diarree hebt. Deze vragenlijst kan je invullen en meenemen naar de huisarts.
Ik heb endometriose, en nu?
Wanneer de diagnose endometriose is gesteld, zijn er verschillende behandelopties: hormonale behandeling, pijnbehandeling of operatie. Bespreek met jouw gynaecoloog wat het beste bij jouw situatie past.
Verminderde vruchtbaarheid
Vrouwen met endometriose kunnen verminderd vruchtbaar zijn. Ook zijn er vrouwen die geen klachten hebben, maar door onderzoek bij een onvervulde kinderwens erachter komen dat ze endometriose hebben. Bij ongeveer 1 op de 3 vrouwen wordt de diagnose endometriose dan ook gesteld wanneer men in het ziekenhuis onderzoek doet vanwege een onvervulde kinderwens.
Praat erover
Met vrienden, familie, collega’s en/of je partner praten over jouw diagnose kan helpen. Praat erover met anderen wanneer je hier behoefte aan hebt, en blijf er niet te lang alleen mee rondlopen. Hoe voel je je? Waar loop je tegenaan? Hoe kunnen anderen jou helpen?
Het kan ook fijn zijn om met lotgenoten te praten. Je kunt ook hulp vragen bij een psycholoog.
Seks en endometriose
Endometriose kan invloed hebben op je plezier in seks. Bij penetratie, en dan vooral als de penis diep in de vagina komt, kan dit erg pijnlijk zijn. Soms wordt penetratie hierdoor onmogelijk. Het kan ook dat je tijdens seks geen pijn ervaart, maar wel daarna.
Heb je pijn ervaren tijdens (penetratie)seks? Misschien span je jouw bekkenbodemspieren bewust of onbewust aan. Bij gespannen bekkenbodemspieren wordt seks alleen maar pijnlijker. Ook andere klachten van endometriose, zoals vermoeidheid of een onvervulde kinderwens, kunnen een rol spelen bij jouw plezier in seks. Word je behandeld voor endometriose, bijvoorbeeld hormonaal? Hierdoor kun je verminderde zin in seks ervaren.
Het is belangrijk om dit te bespreken met je sekspartner. Dit kan soms lastig zijn. Het niet bespreken kan de kwaliteit van de relatie beïnvloeden.
Tips bij pijn tijdens de seks:
Onderzoek of en wanneer je tijdens seks pijn hebt en wat de relatie is tot je menstruatiecyclus. Soms is het minder pijnlijk in de week na de eisprong of in de twee weken na de menstruatie.
- Neem voordat je seks hebt een warme douche of bad;
- Neem voordat je seks hebt pijnstillers;
- Doe voordat je seks hebt een ontspanningsoefening;
- Besteed meer tijd en aandacht aan seksuele handelingen waardoor je opgewonden en vochtiger wordt. Bij een vochtige vagina kan penetratie minder pijnlijk zijn. Je hoeft uiteraard geen penetratieseks te hebben! Ontdek samen wat jullie fijn vinden, en wat voor jou niet pijnlijk is;
- Gebruik eventueel glijmiddel;
- Indien diep stoten tijdens penis-in-vagina-seks pijnlijk is, kan een penisring gebruikt worden. Dit is een ring om de penis die functioneert als een soort kussentje. De penis kan hierdoor minder diep in de vagina komen;
- Communiceer goed met je partner wat je wel en niet fijn vindt;
- Oefen met rustige penetratie;
- Probeer verschillende standjes: zoals lepeltje, lepeltje;
- Als degene met endometriose boven op gaat zitten of liggen tijdens penetratieseks, kan zij beter aanvoelen tot hoe diep de penetratie prettig is;
- Heb je behoefte aan meer hulp en heb je toch pijn tijdens seks of geniet je niet van seks? Praat met een arts of seksuoloog.
*met de term ‘vrouwen’ worden op deze pagina vrouwen, trans en non-binaire mensen bedoeld die kunnen menstrueren